W opracowaniach i raportach dotyczących rynku pracy możemy znaleźć dane o zawodach, które znikną z mapy świata pracy oraz o tych, w których za 20-30 lat będą pracować obecni uczniowie szkół podstawowych. Zdanie, że dzisiejsi uczniowie będą pracować w zawodach, które jeszcze nie istnieją jest dość często powtarzane. Tymczasem mówiąc o zawodach przyszłości, warto wiedzieć, że obecnie samo słowo „zawód” coraz częściej jest zastępowane zestawem różnych kompetencji potrzebnych do jego wykonywania. Coraz trudniej też specjalistom od rynku pracy nazywać te wielokompetencyjne stanowiska pracy.

Co zmienia się na rynku pracy?

1. Zestawy kompetencji – w najbliższym czasie najważniejsze dla pracodawców i najczęściej wymieniane będą umiejętności z obszaru nauk ścisłych, a także:
   • zdolności aktywnego uczenia sięi dzielenia wiedzą,
   • umiejętność pracy w grupie, ale i w zróżnicowanym zespole,
   • kreatywność,
   • krytyczne myślenie, ale i pozytywne myślenie,
   • umiejętności negocjacyjne,
   • przyjmowanie i udzielanie konstruktywnej informacji zwrotnej,
   • umiejętność przyznawania się do błędów,
   • motywowanie i inspirowanie innych,
   • wypracowywanie kompromisów. Te wymienione umiejętności są tylko przykładami kompetencji miękkich. Coraz częściej mówi się i pisze o ich połączeniu z koniecznością rozumienia technologii, która nigdy wcześniej nie przeniknęła do tak wielu dziedzin życia.
2. Postęp technologiczny– wzrost mocy obliczeniowej komputerów, rozwój obszarów Big Data i automatyzacja skutkują zmianami całych przedsiębiorstw. Już dziś przy tak powszechnym dostępie do Internetu i pracy zdalnej mobilność pracownika nie jest żadnym problemem. Oczywiście rozwój technologii wymusza także rozwiązania związane z bezpieczeństwem cyfrowym, a to także kolejne miejsca pracy.
3. Wartości ważne dla pracownika– obecnie praca przestaje być tylko i wyłącznie źródłem dochodu. Coraz częściej chcemy, aby była również źródłem satysfakcji, realizacji ambitnych celów, źródłem energii czy wiedzy.
4. Formy pracy– obok umów o pracę i zlecenie mamy coraz więcej alternatywnych form zatrudnienia, jak np. freelancer czy własna działalność. Uważa się, że w pracy nie będziemy już spędzać 8 czy 10 godzin, a będziemy po prostu wykonywać określone zadania. Będziemy więc wynagradzani za zrealizowane zadanie, a nie czas potrzebny na jego wykonanie... Jak możemy przeczytać w raporcie “Pracownik przyszłości” przygotowanym przez Infuture Hatalska Foresight Institute 2019 – „praca jest tym, co robisz, a nie określonym miejscem, gdzie spędzisz 8 godzin”.

Oczywiście zmiany zwykle budzą niepokój. Możemy się obawiać, czy wybrany przez nasze dziecko zawód będzie istniał za 10-20 lat. Niestety prawda jest taka, że coraz więcej osób (obecni uczniowie szkół podstawowych też) będzie musiało mierzyć się z faktem, że w swoim życiu nawet kilka razy zmienią nie tylko miejsce pracy, ale i zawód. Stąd kompetencja uczenia się przez całe życie, ale także gotowości do nauki i rozwoju, adaptacja do nowych warunków i elastyczność są dziś tak istotne w rozwoju młodego człowieka.

Zamiast mówić o zawodach przyszłości, warto skupić się na branżach, które będą się mocno rozwijały.

Przyszłościowe branże zawodowe:

• informatyka i telekomunikacja
• służba i ochrona zdrowia
• branża farmaceutyczna.
• biotechnologia i mikrobiologia
• ekologia i ochrona środowiska
• transport, logistyka i spedycja
• handel elektroniczny – e-commerce
• branża hybrydowa na styku IT i finansów
• prawo i teleporady prawne

W związku ze starzejącym się społeczeństwem, które będzie potrzebowało wsparcia medycznego, ale też w związku z coraz szerszą świadomością dbania o własne zdrowie i dobrostan, pracy nie zabraknie dla:

• kosmetyczek
• dietetyków
• trenerów osobistych i personalnych
• pielęgniarek
• fizjoterapeutów

To co zmienia naszą przyszłość, a co za tym idzie przyszłość rynku pracy, to nowe technologie związane ze sztuczną inteligencją. Sztuczna inteligencja to pewien sposób rozwiązywania złożonych problemów za pomocą tworzenia modeli inteligentnych zachowań. Do niedawna myślano, że sztuczna inteligencja jest w stanie wykonywać tylko proste, rutynowe, powtarzalne zadania. Ale obecnie już wiemy, że tak nie jest. Pojawiają się szacunki, że do 47% zawodów obecnie istniejących zostanie zmienionych, dzięki sztucznej inteligencji. Najważniejsze będą te zawody, w których człowiek będzie mógł współpracować z maszyną np. w diagnostyce chorób. Obecnie odsetek błędów biopsji przy wykrywaniu raka piersi dla patologa wynosi 3,5%, dla sztucznej inteligencji aż 7,5%, ale przy współpracy człowieka z komputerem już tylko 0,5%.

Nowe zawody na rynku pracy, które łączą kilka obszarów wiedzy

Space farmer – (kosmiczny farmer) – zajmuje się uprawą roślin na różnych planetach, stacjach kosmicznych i innych obiektach pozaziemskich. Musi dobrze znać się na uprawianiu roślin, które mogą rosnąć w innych warunkach niż ziemska grawitacja. Zawód ten łączy takie kierunki jak: ogrodnictwo, biotechnologia, mikrobiologia, chemia, informatyka, gleboznawstwo, ekonomia i organizacja produkcji ogrodniczej.

HR Business Partner – wspólnie z innymi menedżerami uczestniczy w rozwoju firmy. Podpowiada zarządowi pomysły efektywnego zarządzania zespołem pracowników, prowadzenia komunikacji z kontrahentami, zwiększania zysków firmy. Łączy wiedzę z zakresu kierowania ludźmi w organizacji, ekonomii, informatyki, ergonomii pracy, przepisów prawa. BHP, ochrony środowiska.

Antywindykator – pomaga osobom, które mają kłopoty w spłaceniu swoich długów porozumieć się z bankiem, wierzycielami lub firmami windykacyjnymi. Negocjuje w imieniu klienta. Pomaga przeprowadzać restrukturyzację długów. Łączy wiedzę o społeczeństwie, historię, prawo, prawo pracy, ekonomię, finanse, psychologię.

Doradca medyczny – posiada kompletną wiedzę medyczną o lekach produkowanych przez firmę farmaceutyczną. Prezentuje dane medyczne, badania kliniczne, pokazuje skuteczność preparatów i produkowanych leków. Łączy wiedzę z biologii, chemii, matematyki, medycyny, biotechnologii, farmacji.

Specjaliści, którzy próbują przewidzieć przyszłość rynku pracy jednogłośnie podkreślają, że świat pracy będzie doceniał te osoby, które będą potrafiły zmieniać branżę – uczyć się, ale i wykorzystywać nadarzające się okazje. Obecna rzeczywistość zmienia się błyskawicznie, dlatego żaden zawód nie zagwarantuje zatrudnienia od ukończenia uniwersytetu po emeryturę. Przyszłość będzie należała do tych, którzy oprócz opanowania jakiejś konkretnej dziedziny wiedzy, będą posiadali szeroko rozwinięte kompetencje przyszłości oraz nie będą się obawiać nowych technologii.

Źródła:

• https://mapakarier.org/blog/article/43/przyszlosc-rynku-pracy-zawod-czy-kompetencje, dostęp 29.12.2020 r.
• https://www.youtube.com/watch?v=6QsGiHk9Yqg&list=PLcFqemesny_sqVn037NTWvequ8UFGuUAm&index=2&t=4126s, dostęp 29.12.2020 r.
• https://hrstandard.pl/2020/09/17/top-zawody-w-postpandemicznej-rzeczywistosci-kto-najbardziej-poszukiwany, dostęp 29.12.2020 r.
• https://infuture.institute/raporty/pracownik-przyszlosci/, dostęp 16.02.2021 r.

Marzena Jasińska
Trener, dyplomowany coach, doradca rodzinny. Od lat wspiera rodziców w konsultacjach indywidualnych oraz warsztatach psychoedukacyjnych. Swoją pracę opiera na filozofii Jespera Juula, założeniach Rodzicielstwa Bliskości oraz Porozumienia Bez Przemocy. Specjalizuje się w zakresie neurodydaktyki oraz uczenia się uczniów. Ekspert rozwoju osobistego, komunikacji, negocjacji. W swojej pracy zajmuje się także tematyką mediacji szkolnych, procesów grupowych, zarządzania zmianą w organizacji i zarządzania zespołem. Prywatnie mama dwóch dorosłych synów.